بررسی رابطه پارامترهای دوام و مقاومت فشاری در پوشش بتنی کانال‌های آبیاری (مطالعه موردی در همدان)

بتن با دوام بتنی است که قابلیت خدمت­رسانی خود را در طول عمر پروژه و در شرایط مختلف حفظ کند.  بر اساس منابع موجود، برخی از پوشش­های بتنی که در روزهای اولیه اجرا دارای مقاومت فشاری مناسبی هستند، به­دلیل نداشتن دوام، بعد از مدت زمانی دچار تخریب شده­اند.  در این پژوهش، رابطه بین پارامترهای مختلف دوام (جذب آب اولیه، جذب آب نهایی، عمق نفوذ آب و تخلخل) با پارامتر مقاومت فشاری در پوشش بتنی کانال­های آبیاری وراینه و دینگله­ کهریز در استان همدان بررسی شده است.  برای این منظور از پوشش بتنی این کانال­ها به­ترتیب 15 و 12 مغزه بتنی به قطر 69 میلی­متر و با طول متفاوت تهیه و پارامترهای دوام و مقاومت فشاری آنها در آزمایشگاه تعیین گردید.  بر اساس نتایج این پژوهش مشخص شد که پاره­ای از پارامترهای دوام با مقاومت فشاری مغزه­ها، رابطه خطی ندارند که بتوان با بالا بودن مقاومت فشاری از دوام نمونه­ها نیز اطمینان داشت.  لذا در ارزیابی کیفیت دوام پوشش بتنی برای شرایط یخبندان، نمی­توان تنها به مقاومت فشاری اکتفا کرد.  از کل نمونه­های تهیه شده در کانال­های وراینه (15 مغزه) و دینگله کهریز (12 مغزه)، به­ترتیب 6 و 4 مورد از مغزه­ها (40 و 34 درصد) دارای مقاومت فشاری بالاتر از حداقل توصیه شده بودند.  از بین مغزه­هایی با مقاومت فشاری قابل قبول به ترتیب 3 و 2 نمونه (50 درصد نمونه­هایی با مقاومت فشاری قابل قبول) به­رغم مقاومت بالا، مشخصات دوام قابل قبول را برای جلوگیری از تخریب در شرایط یخبندان و ذوب مکرر نداشتند.  نتایج بررسی­ها نشان می­دهد که عمق نفوذ آب و تخلخل متوسط مغزه­ها بیش از 5/2 برابر و جذب آب اولیه و نهایی متوسط مغزه­ها بیش از 5/1 برابر مقدار مجاز است که بیانگر فضاهای کرمو و متصل به همدیگر و محیط مناسب برای نفوذ و تجمع آب و ایجاد یخبندان و تخریب می­باشد.  همچنین نتایج بررسی­ها نشان می­دهد که برخی از نمونه­ها با پارامترهای دوام مختلف (کمتر یا بیشتر از حد مجاز برای شرایط یخ زدن و ذوب شدن مکرر) دارای مقاومت فشاری نسبتا ثابت هستند.  از این رو با داشتن مقدار مقاومت فشاری قابل قبول نمی­توان از با دوام بودن پوشش اطمینان داشت و برای این منظور لازم است آزمایش­های خاص مربوط به دوام را اجرا کرد.